ZENON FAJFER MARCEL DUCHAMP I PRZYGODA W FILADELFII
LIBERATURA
Zenon Fajfer swego czasu odbył podróż do Filadelfii, konkretnie do filadelfijskiego muzeum sztuki. Szczególnie interesowały go dwie sale, w których zebrane były dzieła Marcela Duchampa (wym. Marcel Duszamp) - francuskiego malarza, rzeźbiarza, twórcy filmowego i szachisty, kojarzonego z nurtami kubizmu, dadaizmu i sztuki konceptualnej. Dzieła Duchampa przyczyniły się w późniejszych latach do rozwoju futuryzmu w sztuce. Wizyta Fajfera w owym muzeum nie była przypadkowa, wiązał on nadzieję z tymi dziełami, wielce prawdopodobnym jest, że Duchamp był inspiracją dla Fajfera. Pan Zenon przebywał w tych salach około dwóch godzin dokładnie przyglądając się zgromadzonym tam dziełom.
A teraz trochę o jednym z dzieł Marcela Duchampa. W latach 1936 - 1941 opracował on ,,Pudełko w walizce’’, które mieściło miniaturki jego dzieł, m.in. pisuar, ampułkę paryską oraz wielką szybę. Duchamp w przeciągu tych pięciu lat zrobił trzysta takich pudełek, a oto co mieściło się w koncepcji takiego pudełka:
pudełko jest kompaktowych rozmiarów, a więc łatwo jest je schować i przechować w razie wystąpienia jakiegoś kataklizmu, np. wojny
trzysta replik pudełka gwarantuje przetrwanie dzieła w razie kryzysu
jest to dzieło seryjne
koncepcja miniaturki
jest to replika
każde pudełko zostało wykonane metodą ready-made, która polega na braniu gotowych rzeczy, przedmiotów i składaniu ich w całość lub na braniu pojedynczych przedmiotów użytku codziennego i przedstawianiu ich jako sztukę
ZENON FAJFER ,,SPOGLĄDAJĄC PRZEZ OZONOWĄ DZIURĘ’’ – ANALIZA WYKONANIA KSIĄŻKI
Wyżej wspomniana książka została wydana w niecodzienny sposób. Cały tekst mieści się na jednej stronie A4, jest on nadrukowany na przeźroczystą, wytrzymałą folię, zwinięty jest w rulon i spięty dwoma gumeczkami na jego końcach. Taki rulonik umieszczony jest w szklanej butelce zakręconej miedzianym kapslem pomazanym przez autora czerwonym mazakiem.
Symbolizm każdego elementu książki:
rulon trzymany przez dwie gumeczki na końcach – liczba “2” jest symbolem linii w geometrii oraz symbolem stabilności, a więc te dwie gumeczki utrzymując rulon w linii prostej umożliwiają wyciągnięcie go z butelki
folijka z tekstem – folia jest o wiele bardziej wytrzymała od papieru, w związku z czym zapewnia tekstowi przetrwanie
butelka ze szkła – zapewnia tekstowi przetrwanie oraz jest symbolem kapsuły czasowej
tytuł, butelka, folijka – butelka jak i folijka są przezroczyste, “niewidoczne” dla ludzkiego oka, jest to więc nawiązanie do duchowości oraz trudu jaki musimy sobie zadać aby dojrzeć w tym to, co nas interesuje (tekst)
wąska szyjka butelki i gumeczki – gumeczki delikatnie zwiększają średnicę rulony, który chcemy wyciągnąć przez wąską szyjkę butelki. Jest to symbol trudu jaki musimy sobie zadać aby wydobyć tekst jaki nas interesuje oraz symbol trudu płynącego z odczytywania twórczości i jej interpretacji, gdy już uda nam się do niej dostać
czerwona zakrętka – determinuje czy finalnie dostaniemy się do tekstu, jest swoistą bramą do nowego doświadczenia, symbolizuje także wyrób rzemieślniczy, ponieważ jak już było wspomniane – autor sam ją pomazał pisakiem na czerwono
ANALIZA TEKSTU
Pogrubione litery – w nich są poukrywane słowa, w każdym wersie słowa go tworzące mają pogrubioną pierwszą literę, cytat: ,,[...] scenazistą. Zatrzymać kamerę! Łyczek orzeźwiającego [...]” słowo jakie ujawnia się z zebranych pogrubionych liter to “szkło”. Takie zjawisko nazywa się piętrowym akrostychem
Tekst jest nacechowany emocjonalnie – obrazują to liczne kropki, wykrzyknienia, pytania, kpiące rzucenie wyzwania ,,Trafisz, nieomylna istoto?”, pojedyncze wyrazy jako zdania ,,Ale.”
Wprowadza w spektrum zagadki
Wymusza na czytelniku uruchomienia procesów myślowych, innymi słowy tekst ten wymusza od czytelnika bycie aktywnym w poszukiwaniu ukrytego sensu
Artysta kieruje czytelnika do odczytania na pozór niewidzialnego tekstu
Subiektywne oceny uczestników:
lektura wywołuje podekscytowanie, właśnie tym, że wchodzi w przestrzeń zagadki, swoistego labiryntu
ten przykład tekstu budzi obawę o przyszłość takowych oraz jemu podobnych, czy kiedykolwiek jako społeczeństwo będziemy się pochylać nad liberaturą, czy zostanie ona zapomniana
Odnośnie nawiązania do duchowości oraz świata niedostrzegalnego dla oka ludzkiego możemy stwierdzić, że Fajfer domaga się odnowienia duchowości w postaci wysiłku oraz treningu, a nie doktryny, która jest gotowa do uwierzenia i biernego pozostawania w wierze.
Autorka: Zofia Sułkowska, uczennica klasy IVE
